5 11 12
xơ cứng tâm huyết quản và thị lực kém ở đứa trẻ. Trớc khi ăn
sữa, nếu pha sữa bằng 5 lần nớc để làm cho nồng độ đờng
đạt tiêu chuẩn bình thờng thì hàm lợng prôtêin và mỡ ở
trong sữa lại bị giảm đi 5 lần, giảm đi rất nhiều giá trị dinh
dỡng của sữa bò tơi, không thể thoả mãn nhu cầu phát triển
lớn lên của trẻ thơ đợc. Nếu cứ trờng kỳ nuôi trẻ nh thế
này, tất sẽ làm cho trẻ không thể tăng cân đợc, thậm chí còn
gầy đi. Cho nên không nên lấy sữa đặc có đờng làm thức ăn
chính của trẻ .
7- Không nên chỉ dùng sữa bò khi nuôi bộ
trẻ sơ sinh
Sữa bò tuy là một loại thực phẩm có chất dinh dỡng
cao, nhng chỉ dùng sữa bò để nuôi trẻ sơ sinh thì vẫn không
thoả mãn đợc nhu cầu sinh trởng của trẻ thơ Nếu kéo dài
sẽ xảy ra hiện tợng đứa trẻ bị bệnh thiếu máu do thiếu chất sắt.
Bởi vì hàm lợng sắt ở trong sữa bò rất ít, trong mỗi
kilôgam sữa bò chỉ có 1 mg chất sắt, mà cơ thể ngời ta lại chỉ
có thể hấp thu đợc 10% chất sắt đó mà thôi (hàm lợng sắt ở
trong sữa ngời cao gấp đôi ở trong sữa bò, mà cơ thể ngời ta
lại có thể hấp thu đợc 50%), cho nên chỉ dùng sữa bò để nuôi
trẻ sơ sinh sẽ dẫn đến bệnh thiếu máu, thiếu chất sắt. Ngoài ra
trong sữa bò còn bao hàm chất lòng trắng trứng ít chịu nhiệt,
sau khi bị hấp thu dễ xảy ra quá mẫn cảm, dễ dẫn đến chảy
máu dạ dày và ruột. Cho nên nuôi bộ trẻ sơ sinh không nên chỉ
dùng sữa bò, mà nên cho ăn thêm những thực phầm phụ có
nhiều chất sắt, ví dụ nh thịt, gan động vật v.v để bổ sung
chất sắt bị thiếu hụt.
8- Không nên
cho trẻ nằm ngửa bú sữa
Khi trẻ thơ nằm trên giờng mà cho bú hoặc cho ngậm
bình sữa, tuy có cái lợi là trẻ dễ nuốt, nhng lại dễ dẫn đến bị
viêm tai giữa.
Bởi vì giữa yết hầu và tai giữa có một ống thông nhau,
gọi là ống nhánh yết hầu. So với ngời lớn, ống nhánh này ở
trẻ em rất ngắn, nhng rất đều đặn và hầu nh nó nằm ngang.
Trẻ thơ nằm ngang bú sữa, thờng hay bị chảy sữa ra ngoài, bị
ợ hoặc bị trớ. Khi bị trớ, sữa dễ thông qua ống nhánh yết hầu
đã nở rộng và co lại để vào tai giữa, do đó mà sinh ra viêm tai
giữa, dẫn đến phát sốt, đau tai và viêm tai giữa mãn tính và
chảy mủ quanh năm, chữa nhiều năm cũng không khỏi, có khi
còn dẫn đến nghễnh ngãng. Vì thế không nên cho trẻ thơ nằm
bú sữa . Khi cho bú sữa nên cho trẻ nằm dốc, khi bú xong nên
khe khẽ vỗ vào lng trẻđể bé ợ lợng không khí nuốt phải
trong lúc bú, đề phòng trẻ bị trớ gây ra viêm tai giữa.
9- Trẻ đẻ non
không nên ăn sữa chua
Sữa chua tuy là loại thực phẩm giàu chất dinh dỡng và
giúp cho tiêu hoá rất nhiều , song cho trẻ đẻ non ăn sữa chua thì
không thích hợp.
Trẻ em đẻ non và trẻ em bị viêm đờng ruột, nếu cho ăn
sữa chua thì sẽ bị nôn trớ, thậm chí còn có thể gây nên hiện
tợng máu tan cấp tính và viêm dạ dày có tính chất hoại đàm.
Có bài báo đã viết vì cho trẻ đẻ non ăn sữa chua mà tử vong.
Cho nên các bậc cha mẹ không nên tuỳ tiện cho trẻ thơ
6 13 14
ăn sữa chua.
10- Không nên chỉ dùng
sữa cừu để nuôi con
Sữa cừu tuy cũng là một loại thực phẩm tốt để nuôi trẻ.
Song nếu chỉ dùng sữa cừu để nuôi trẻ dài ngày thì sẽ gây nên
thiếu máu.
Bởi vì hàm lợng vitamin B12 ở trong sữa cừu ít hơn ở
trong sữa bò, chỉ có khoảng 0,015 microgram, hàm lợng axit
pholic lại càng ít hơn, chỉ có 0,06 microgram . Nếu cho trẻ ăn
sữa cừu dài ngày, đứa trẻ vì thiếu vitamin B12 và thiếu axit
pholic, việc phát triển hồng cầu bị chậm nên sinh ra thiếu
máu. Ngoài ra thiếu vitamin B12 còn có thể làm cho đứa trẻ
sinh bệnh về thần kinh và tinh thần, biểu hiện là trí lực lạc
hậu. Cho nên nếu nuôi trẻ bằng sữa cừu dài ngày thì phải chú
ý bổ sung những thức ăn phụ có nhiều chất vitamin B12 và
axit pholic, nh cho trẻ ăn thêm canh rau xanh tơi, nớc quả,
gan và bồ dục động vật v.v
11- không nên dùng sữa bò
để nấu cháo cho trẻ
Có những bậc phụ huynh, vì muốn tăng thêm chất dinh
dỡng cho trẻ, cho nên rất thích cho sữa bò vào cháo, vào bột
cho con ăn, kỳ thực cách làm nh vậy là không khoa học.
Có bác sĩ ngời nớc ngoài đã làm thí nghiệm, sau khi
đổ lẫn sữa bò vào cháo, theo dõi ở các nhiệt độ khác nhau, kết
quả thấy phần lớn vitamin A đã bị mất. Ngành thực phẩm học
đã từng nêu nguyên lý, vitamin A không thể hỗn hợp với tinh
bột. Nếu đứa trẻ cứ trờng kỳ ăn uống thiếu vitamin A thì
chúng sẽ chậm lớn, thân thể suy nhợc, nay ốm mai đau. Cho nên
khi nuôi trẻ, tốt nhất là cho ăn riêng sữa và cháo.
12- không nên
cho trẻ uống sữa bò lúc đói
Có những bậc cha mẹ ngày nào cũng cho con uống một
cốc sữa bò lúc còn đang đói. Họ cho rằng nh vậy là tăng
thêm chất dinh dỡng cho trẻ, kỳ thực thì không phải nh vậy.
Bởi vì khi trẻ đang đói mà uống sữa bò thì nhu động ruột
và dạ dày sẽ hoạt động, co bóp nhanh, thời gian thức ăn ngừng
lại ở trong ruột và dạ dày sẽ ngắn, không thể phát huy hết tác
dụng men của dịch vị, những thành phần dinh dỡng ở trong
sữa bò cha kịp tiêu hoá thì đã bị tống vào đại tràng, không
đợc hấp thu đầy đủ, cho nên đã mất đi giá trị dinh dỡng của
sữa bò. Chất axit amin ở trong sữa bò bị nhuyễn thành một
chất có hại ở trong ruột già, có thể gây nguy hại cho sức khoẻ.
Cho nên trớc khi cho trẻ uống sữa bò, tốt nhất là nên cho
chúng ăn một chút thức ăn loại tinh bột gì đó, ví dụ nh bánh
mì, bánh bích qui, màn thầu chẳng hạn, nh vậy sữa bò có thể
ngng lại ở trong dạ dày một thời gian dài hơn, rất có lợi cho
việc phát huy tác dụng dinh dỡng của chúng.
13- Không nên cho
con bú sữa vô giờ giấc
Có bà mẹ cho con bú chẳng có giờ giấc nào cả, hoặc cứ
thấy con khóc là cho bú. Kỳ thực làm nh vậy không có lợi
7 15 16
cho sức khoẻ của trẻ thơ.
Bởi vì cho con bú không có giờ giấc, tuy mỗi ngày con
đợc bú rất nhiều lần, song chẳng lần nào đợc bú no, thời
gian kéo dài sẽ gây nên rối loạn công năng tiêu hoá của đứa
trẻ, có hại cho sức khoẻ. Cho nên, để có lợi cho việc tiêu hoá
và hấp thu của trẻ, chiểu theo cơ chế điều tiết sinh lý, đờng
tiêu hoá của trẻ cứ 3 giờ lại tiết dịch tiêu hoá một lần. Cho nên
thời gian cho con bú cũng nên 3 giờ một lần là thích hợp. Mỗi
ngày cho bú 5 đến 7 lần, mối lần từ 15 đến 20 phút là trẻ bú
no. Ban đêm thì cách nhau 6 7 tiếng đồng hồ cho bú một
lần. Trẻ đã đợc 4 5 tháng tuổi thì không nên cho bú vào
ban đêm nữa. Nh vậy có lợi cho cả mẹ lẫn con đều đợc nghỉ
ngơi và ngủ nhiều. Cho nên các bà mẹ cần chú ý tập cho mình
một thói quen tốt là ngay từ đầu cho con bú phải có giờ giấc,
không nên hễ cứ thấy con khóc là cho bú, để tránh cho con
khỏi bị h đờng tiêu hoá.
14- không nên cho trẻ thơ
uống sữa thay uống nớc
Có ngời tởng rằng sữa mẹ hoặc sữa bò đều là chất
lỏng, trẻ thơ uống sữa thì không cần phải uống nớc nữa. Kỳ
thực cách làm nh vậy là sai lầm.
Bởi vì trong sữa tuy có nớc, nhng vì thận của đứa trẻ
cha phát triển thành thục , công năng còn yếu, không thể nh
ngời lớn đợc. Nếu chỉ dựa vào số nớc ít ỏi ở trong sữa thì
không thể giúp cho trẻ hoàn toàn thải hết những phế vật của
prôtêin và muối vô cơ ở trong sữa ra ngoài cơ thể đợc. Ngoài
ra việc điều tiết nhiệt độ trong cơ thể trẻ thơ và việc thay đổi
những chất mới đòi hỏi một lợng nớc rất lớn. Cho nên ngoài
việc cho trẻ thơ ăn sữa ra, hàng ngày cần phải cho trẻ uống
một lợng nớc đun sôi để nguội hoặc nớc canh nhất định.
Nói chung, trẻ nặng 5 kg, mỗi ngày cần uống từ 150 - 250 mg
nớc. Thời gian tốt nhất là vào giữa hai lần cho bú.
15- không nên hễ thấy
trẻ khóc là cho bú
Thức ăn uống chủ yếu của trẻ thơ là sữa mẹ hoặc các chế
phẩm từ sữa. Những thức ăn này nói chung có thể đọng lại ở
trong dạ dày của trẻ từ 2 giờ 30 đến 3 giờ đồng hồ. Sau khi bú
sữa khoảng 3-4 tiếng đồng hồ thì trẻ đói. Lúc này mà trẻ khóc
thì nên cho trẻ bú ngay. Song không phải đứa trẻ chỉ khóc khi
đói, mà khi tã lót bị ớt, khi nóng quá hoặc lạnh quá, khi tã lót
quấn chặt quá, khi bị muỗi đốt, khi trong ngời khó chịu ,
ngay cả khi ngủ dậy muốn đợc bế ẵm, đều dùng tiếng khóc
để biểu thị. Nếu cứ nghe thấy trẻ khóc là cho bú, không những
sẽ ảnh hởng đến sự nghỉ ngơi của ngời mẹ mà còn khiến
cho ngời mẹ không đủ sữa cho con bú, và khi chúng bú
không đủ no thì chúng lại khóc. Vả lại cho trẻ bú nhiều lần
quá, đầu vú dễ bị nứt nẻ, hoặc bị viêm tuyến sữa cấp tính, dẫn
đến bắt buộc phải ngừng cho con bú sữa mẹ. Nếu nh ngời
mẹ có nhiều sữa, hễ thấy con khóc là cho bú, và cho bú một
cách bất qui luật nh vậy cũng sẽ ảnh hởng đến công năng
tiêu hoá của đứa trẻ, rất không có lợi cho việc phát triển lớn
lên của đứa trẻ.
8 17 18
Vì lợng sữa trẻ bú không đều, cho nên cũng không nên
quá câu nệ vào thời gian, nhng nói chung khoảng cách giữa
hai lần cho bú không nên dới 2 tiếng đồng hồ. Không nên hễ
cứ nghe thấy trẻ khóc là cho bú.
16- Không nên cho trẻ thơ
ăn sữa bò thời gian dài
Sữa bò tuy hàm lợng prôtêin và mỡ rất cao, cung cấp
nhiệt lợng rất nhiều, song đối với trẻ em thì khuyết điểm
cũng không ít. Ví dụ nh bột anbumin nhiều, dễ vón cục ở
trong dạ dày, khó tiêu hoá; trong sữa bò tơng đối có nhiều
chất axit aliphatic, kích thích dạ dày và ruột ; sữa bò dễ ô
nhiễm vi khuẩn v.v
Cho trẻ em trờng kỳ ăn sữa bò, rất dễ bị viêm da, cứ đến
mùa đông là da bị thô ráp, ngứa ngáy, ngủ không yên giấc,
dẫn đến biếng ăn. Trong sữa bò còn chứa một số lợng lớn
chất vô cơ và chất anbumin giúp cho xơng cốt của bò trởng
thành, những chất này làm rối loạn chất thay thế trong cơ thể
trẻ em. Đồng thời, thờng xuyên ăn sữa bò khiến cho trẻ em
thiếu các chất thực vật khác, gây nên thiếu chất sắt, thiếu máu,
béo bệu. Nếu cứ trờng kỳ ăn nhiều chất anbumin làm cho
trong cơ thể của trẻ em thiếu nhóm vitamin B, dẫn đến thiếu
các chất can-xi, crôm dễ làm trẻ em bị cận thị. Ăn nhiều sữa
bò quá, còn làm cho tỉ lệ canxi phôtpho trong cơ thể trẻ bị mất
cân bằng, làm giảm khả năng chống axit của răng, dễ bị sâu
răng.
Cho nên, trong khi cho trẻ thơ ăn sữa bò thì phải chú ý
kịp thời cho ăn các thức ăn khác một cách hợp lý và phải cho
dùng nhiều loại vitamin để giúp cho việc tiêu hoá đợc đầy
đủ và dễ dàng.
17- Mẹ đang uống thuốc bệnh không nên
cho con bú
Trong thời kỳ cho con bú, ngời mẹ bị ốm phải uống
thuốc chữa bệnh mà cho con bú sẽ ảnh hởng không tốt đối
với đứa trẻ.
Bởi vì có một số loại thuốc sau khi vào tuần hoàn máu
của ngời mẹ sẽ thải ra bằng đờng sữa. Vì trẻ thơ rất mẫn
cảm với thuốc, lại có thể tồn đọng lại ở trong cơ thể trẻ, nên
rất có thể gây ảnh hởng rất lớn đối với trẻ. Ví dụ nh sữa của
ngời mẹ uống thuốc endoxan sẽ kìm hãm công năng xơng
tuỷ của trẻ thơ, dẫn đến bạch cầu bị giảm sút, ngời mẹ mà
uống aspirin thì qua sữa sẽ làm cho công năng tiểu bản máu
của đứa trẻ bị ức chế, dẫn đến chảy máu; mẹ uống tetraxiclin
sẽ ảnh hởng đến việc phát triển răng của đứa trẻ, mẹ uống
chloramphenicol sẽ ảnh hởng đến công năng tạo máu của
xơng tuỷ của trẻ, mẹ uống amidol, luminan v.v sẽ gây nên
các chứng bệnh thèm ngủ, h thoát (hạ đờng huyết do mất
máu), xuất hiện những phản ứng không tốt nh toàn thân ứ
máu; sữa của ngời mẹ uống iôt, methimazol v.v có thể ức
chế công năng tuyến giáp trạng của trẻ, mẹ uống thuốc tẩy dễ
dẫn đến rối loạn công năng tiêu hoá của trẻ, mẹ uống
reserpine có thể làm cho đứa trẻ thèm ngủ, ngạt mũi và tiêu chảy.
Cho nên khi ngời mẹ đang cho con bú mà bị ốm thì
không nên tuỳ tiện dùng thuốc, nhất thiết phải có sự chỉ định
của bác sĩ. Nếu nh phải uống thuốc dài ngày hoặc uống nhiều
thuốc, đặc biệt là những loại thuốc có ảnh hởng nhiều đến
sức khoẻ của trẻ thơ đang bú thì phải ngừng cho trẻ bú.
9 19 20
18- Những điều kiêng kỵ
Về VIệC CAI SữA
1/ Sữa mẹ tuy tốt thật, nhng cũng không nên cho bú quá
lâu.
Không nghi ngờ gì nữa, sữa mẹ đối với trẻ sơ sinh là thức
ăn chủ yếu, thích hợp nhất. Song thời gian cho ăn sữa quá dài
cũng không thoả mãn đợc nhu cầu dinh dỡng ngày càng
tăng của trẻ thơ, sẽ gây nên tình trạng thiếu dinh dỡng, sinh
bệnh thiếu máu v.v Đồng thời cũng không lợi cho việc phát
dục của răng sữa, đờng ruột và dạ dày. Phơng pháp đúng
đắn là: Bắt đầu từ lúc trẻ đợc 2 tháng tuổi, thì nên cho ăn
tăng dần nớc canh, nớc hoa quả, sau 3 tháng thì cho ăn cháo
loãng, 4 - 5 tháng thì tăng dần món súp, lòng đỏ trứng gà
v.v ; 6 - 8 tháng thì dần dần giảm bớt số lần cho bú, tăng dần
số lần và số lợng bữa ăn phụ, khoảng 12 tháng tuổi thì cai
sữa. Nếu gặp phải mùa hè oi bức hoặc mùa đông giá rét thì có
thể lùi thời gian cai sữa lại một chút, nhng chậm nhất cũng
không nên để quá một tuổi rỡi.
2/ Không nên cai sữa vào mùa hè.
Tại sao không nên cai sữa vào mùa hè ?
Nhiệt độ thích hợp nhất để cho sinh lý cơ thể hoạt động
là khoảng 20
0
C. Nhiệt độ mùa hè thờng trên 30
0
C. Nhiệt độ
cao, hoạt động sinh lý của cơ thể con ngời sẽ nảy sinh rất
nhiều biến hoá. Ví dụ :
Nhiệt độ cao, có thể làm cho công năng phân tiết của
tuyến tiêu hoá do hệ thống thần kinh chi phối bị giảm sút, việc
phân tiết của dịch tiêu hoá giảm đi.
Nhiệt độ cao, ra mồ hôi nhiều. Trong mồ hôi, ngoài nớc
ra còn có clorua natri. Chất clorua ở trong clorua natri là chất
không thể thiếu để gây thành vị toan. Nếu một số lợng lớn
chất clorua theo mồ hôi bài tiết ra ngoài, sẽ khiến cho việc tạo
chất vị toan giảm sút sẽ ảnh hởng đến tiêu hoá và dẫn đến khả
năng chống đỡ vi khuẩn của đờng ruột và dạ dày bị giảm sút.
Nhiệt độ cao, sẽ làm cho việc chuyển hoá các chất mới ở
trong cơ thể tăng nhanh, lợng tiêu hao các chất men ở trong
cơ thể cũng tăng lên, men tiêu hoá cũng do đó mà mất đi
tơng đối nhiều.
Thời tiết nóng, nhiệt độ cao, thờng dẫn đến ăn uống ít
đi, việc hấp thụ chất dinh dỡng bị ảnh hởng, làm cho sức đề
kháng của cơ thể bị giảm sút.
Ngoài ra, mùa hè các loại côn trùng nh ruồi nhặng,
muỗi v.v hoạt động rất mạnh, tạo thêm nhiều cơ hội phát sinh
bệnh đờng ruột.
Từ các nguyên nhân nh trên đã nói thì ta không nên cai
sữa cho trẻ em vào mùa hè. Hơn nữa, khí quan tiêu hoá của trẻ
em không dày dạn nh của ngờilớn, công năng tiêu hoá của
trẻ em cũng không mạnh nh của ngời lớn, nếu cai sữa vào
lúc này, tức là thay đổi chế độ ăn uống thì rất dễ gây ra tiêu
hoá không tốt, sinh ra các bệnh về đờng ruột.
19- không nên
cai sữa quá muộn
Có một số bậc phụ huynh cho rằng chất dinh dỡng
trong sữa mẹ rất phong phú, có thể làm cho trẻ lớn lên khoẻ
mạnh, cho nên trẻ 4 5 tuổi rồi vẫn cha cai sữa. Kỳ thực cai
sữa quá muộn rất có hại cho sức khoẻ của cả mẹ và con.
Bởi vì đồng thời với việc phát triển lớn lên của đứa trẻ,
10 21 22
sữa mẹ không thể thoả mãn đợc nhu cầu nhiều loại dinh
dỡng của trẻ . Nếu tiếp tục ăn sữa mẹ có thể dẫn đến trẻ suy
dinh dỡng, bần huyết có tính thiếu chất sắt, khẩu vị không
tốt, khả năng kháng bệnh giảm sút v.v Ngời mẹ cho con bú
một thời gian dài cũng có thể xảy ra hiện tợng bế kinh, thậm
chí có thể bị co hẹp tử cung. Cho nên không nên cai sữa quá
muộn. Nói chung, khi đứa trẻ đợc 12 tháng tuổi thì có thể
hoàn toàn cai sữa. Muốn cai sữa thì phải tiến hành có kế
hoạch. Có thể giảm dần số lần cho bú, tăng dần số lần ăn bữa
phụ, từ ít đến nhiều, từ loãng đến đặc, từ nhuyễn đến cứng, để
cho đứa trẻ thích ứng dần.
20- trờng hợp nào
không nên cai sữa
Cai sữa đúng thời hạn là một việc cần thiết. Nhng khi
mà trời quá lạnh, quá nóng hoặc khi đứa trẻ đang ốm thì
không nên cai sữa.
Bởi vì mùa hè viêm nhiệt và mùa đông lạnh giá, năng lực
tiêu hoá của trẻ thơ tơng đối yếu, sức đề kháng kém, nếu cai
sữa thì sẽ làm thay đổi thói quen ăn uống, dễ sinh ra rối loạn
công năng tiêu hoá, dẫn đến tiêu chảy. Nếu đứa trẻ đang ốm,
sau khi cai sữa sẽ đổi thành những thức ăn khác, dễ gây nên
tiêu hoá không tốt, làm cho bệnh tình càng trầm trọng thêm.
Cho nên nếu gặp mùa viêm nhiệt thì nên chờ đến mùa thu mát
mẻ rồi hãy cai sữa. Nếu trẻ đang ốm thì chờ cho trẻ lành bệnh
rồi hãy cai sữa.
21- trong thời kỳ
cho con bú mà thấy kinh
thì không nên cai sữa
Có một số ngời cho rằng, phụ nữ đang cho con bú, sau
khi thấy kinh thì sữa sẽ độc và thiếu chất dinh dỡng, không
nên cho con bú tiếp nữa. Kỳ thực nói nh vậy là không có căn
cứ khoa học.
Mọi ngời đều biết, sữa mẹ là thực phẩm thiên nhiên lý
tởng nhất của trẻ thơ. Bình thờng, sau khi đẻ đến 4 tháng là
thời kỳ chất lợng sữa mẹ cao nhất. Ngời phụ nữ cho con bú
đến lúc thấy kinh thì sữa tơng đối loãng hơn bình thờng một
chút, chất mỡ ở trong sữa có ít hơn, nhng chất prôtêin thì
tăng lên. Đối với đứa trẻ, sữa lúc này chẳng có hại gì cả. Sau
khi hành kinh, chất lợng sữa lại trở lại bình thờng. Để tránh
tình trạng sữa bị loãng và thay đổi các thành phần trong sữa,
ngời phụ nữ đang cho con bú chỉ cần chú ý trong những ngày
hành kinh thì uống nhiều nớc hơn một chút, ăn nhiều thức
ăn loại cá, sữa bò, thịt gia cầm và canh rau là đợc. Cho
nên trong thời kỳ đang cho con bú mà thấy kinh thì không
cần phải cai sữa.
22- sau khi cai sữa
không nên tiếp tục
nuôi trẻ bằng bình sữa
Đứa trẻ đã đợc cai sữa rồi mà vẫn tiếp tục cho dùng
bình sữa, không những có thể gây thành thói quen không tốt,
mà còn có thể ảnh hởng đến việc phát triển của răng.
Bởi vì cai sữa rồi mà vẫn tiếp tục sử dụng bình sữa, thậm
chí khi uống nớc thờng cũng dùng bình sữa, nh vậy là lại
phải cai sữa bình một lần nữa. Thật là phiền phức. Dùng bình
11 23 24
sữa mà không chú ý đến t thế của trẻ và vị trí bình sữa, sẽ ảnh
hởng đến việc phát triển răng, nh tạo nên hàm răng tha,
không đều. Sử dụng bình sữa thẳng đứng, hoặc vị trí bình sữa
quá cao, khiến cho trẻ phải vơn cổ lên, tạo thành khuôn mặt
bị lõm, răng trớc nhô ra. Mút đầu vú bình sữa không có sữa,
không khí sẽ vào trong dạ dày gây nên đầy hơi, trớng bụng.
Do vậy, sau khi cai sữa không nên tiếp tục nuôi trẻ bằng bình
sữa.
23- những điều kiêng kỵ
khi cho trẻ em ăn đờng
Sau khi cân nhắc những điều lợi hại về mọi mặt, các nhà
y học và dinh dỡng học đã chỉ ra rằng, ngoài việc ăn uống
bình thờng hàng ngày ra, chúng ta không nên ăn nhiều
đờng, thậm chí có ngời còn đề xuất rằng ăn đờng càng ít
càng tốt, mà không ăn cũng đợc.
Có điều là những chất ngon lành của đờng vẫn còn hấp
dẫn con ngời ta nhiều lắm, nhất là đợc các em đặc biệt yêu
thích, cho nên ở đây cần phải nêu ra một Nguyên tắc đối
với việc ăn đờng : Một là không nên ăn đờng quá nhiều; hai
là phải ăn cho thích hợp. Vậy khi nào ăn đờng thì tốt, khi nào
ăn đờng thì không tốt ? Dới đây xin giới thiệu một cách sơ lợc
1/ Thời gian ăn đờng tốt nhất.
(1) Trớc khi đi tắm : Tắm sẽ ra rất nhiều mồ hôi, tiêu
hao thể lực, cần phải bổ sung nớc và năng lợng , ăn
đờng sẽ đề phòng đợc những sự thiếu hụt này.
(2) Trớc khi vận động : Khi vận động cần phải tập trung
tinh lực, so với các thực vật khác, đờng có thể cung cấp kalo
nhanh hơn.
(3) Khi mệt mỏi và đói : So với các loại thực phẩm khác,
đờng có thể nhập vào máu nhanh hơn, nâng cao đợc đờng huyết
nhanh hơn.
(4) Ngời bi bệnh đờng ruột, khi bị nôn oẹ : công năng
tiêu hoá của bệnh nhân không tốt, bị mất nớc,dinh dỡng
không đủ, ăn một chút đờng hoặc uống nớc đờng có pha
một chút muối sẽ bằng uống thuốc bổ.
(5) Khi chóng mặt buồn nôn, ăn một chút đờng có thể
nâng cao đờng huyết, ổn định tinh thần, có lợi cho việc khôi
phục bình thờng.
(6) Khi đi tàu, xe, thuyền, nếu điều kiện không tốt, ăn
cơm vừa không tiện, vừa mất vệ sinh, ăn một chút đờng vừa
tiện lợi lại vừa giải quyết đợc vấn đề.
2/ Những lúc không nên ăn đờng.
(1) Trớc khi ăn cơm : Sau khi ăn đờng, khẩu vị sẽ bị
giảm, ảnh hởng đến lợng ăn bình thờng, nếu kéo dài, ngời
sẽ gầy đi, dinh dỡng không đủ.
(2) Trớc khi ngủ : Đờng sẽ lu lại ở các kẽ răng, rất
có lợi cho vi trùng sinh sôi nảy nở, tổn hại cho răng. Nếu ăn
đờng loại sôcôla v.v thì còn tạo cho thần kinh hng phấn,
sẽ mất ngủ.
(3) Sau khi ăn no : Lúc này mà lại ăn đờng thì ngời sẽ
trở nên béo, nếu đờng nhiều sẽ kích thích insulin phân tiết,
khiến cho tế bào insulin vì phân tiết quá nhiều mà bị suy
nhợc, dẫn đến bệnh đái tháo đờng.
(4) Khi nói chuyện : Vừa nói chuyện vừa ăn kẹo, thì kẹo
dễ rơi vào khí quản, làm tắc nghẽn thực quản, đối với trẻ em cần
phải chú ý.
(5) Khi đang đau răng : Ăn đờng sẽ càng đau hơn, bệnh
sẽ nặng hơn.
(6) Khi bị dị ứng da. Đờng huyết cao là điều kiện để
12 25 26
cầu khuẩn nhỏ sinh sôi nảy nở. Ăn đờng có thể làm cho lớp
da bị dị ứng thờng xuyên nhiều lần, chữa không khỏi. Cho
nên ngời nhiều mụn nhọt hoặc bị dị ứng da thì không
Cho nên, để bảo vệ sức khoẻ, cần phải nắm vững những
thời cơ ăn đờng có lợi thì mới đạt đợc mục đích hại ít lợi
nhiều. Cho trẻ thơ ăn đờng lại càng cần phải lu ý đến khoa
học.
3/ Đờng tuy tốt, nhng không nên ăn nhiều.
Đờng là vật chất dinh dỡng mà nhân loại rất cần, năng
lợng mà các tổ chức khí quan của cơ thể cần thiết, đại bộ phận
đều do đờng cung cấp.
Trẻ em và một số ngời lớn rất thích ăn đờng. Đờng
tuy tốt, nhng không nên ăn nhiều, nếu ăn nhiều thì ngợc lại,
sẽ có hại cho sức khoẻ. Đó là vì :
(1) Ăn nhiều đờng sẽ dẫn đến chất dinh dỡng không
tốt. Bất cứ loại đờng nào cũng đều thiếu chất prôtêin, chất
mỡ, vitamin và chất khoáng. Ăn nhiều đờng, ngời ta sẽ
không cảm thấy đói nữa, không muốn ăn và sẽ ăn ít cơm. Tự
nhiên, chất dinh dỡng do ăn uống mà ra cũng sẽ ít đi. Nếu
kéo dài, sẽ dẫn đến dinh dỡng không đầy đủ.
(2) Ăn nhiều đờng sẽ dẫn đến hệ thống tiêu hoá có
bệnh. Hiện nay có rất nhiều bậc cha mẹ trẻ cho rằng đờng
nho có chất dinh dỡng, dễ tiêu hoá, thờng dùng nó để thay
đờng trắng cho trẻ con ăn dài ngày, ngợc lại sẽ chỉ dẫn đến
làm cho công năng của dạ dày và ruột trở nên Lời biếng ,
khiến cho việc phân tiết của dung môi tiêu hoá bình thờng bị
giảm sút, công năng tiêu hoá bị thoái hoá, ảnh hởng đến việc
hấp thu tiêu hoá thức ăn, thậm chí còn dẫn đến mang bệnh cho
hệ thống tiêu hoá.
(3) Ăn nhiều đờng dễ bị sún răng : Đờng làm cho độ
toan ở trong mồm tăng lên, tạo thành nhũ toan khuẩn, liên cầu
khuẩn sinh trởng phát dục mà có điều kiện sinh sôi nảy nở,
răng bị chất toan ăn mòn, sẽ sinh ra sâu răng. Những trẻ em
thờng xuyên ăn đờng, tỉ lệ sún răng lên tới trên 95%.
(4) Ăn nhiều đờng dễ phát sinh gãy xơng. Bởi vì
đờng chuyển hoá cần phải có vitamin B
4
, ăn nhiều đờng quá
khiến cho vitamin B
4
trong cơ thể giảm đi, do đó mà hạ thấp
năng lực của hoạt động cơ bắp thần kinh. Ngoài ra ăn nhiều
đờng còn làm cho sản vật có chất toan trong cơ thể tăng lên,
mà chất kiềm và chất canxi thì lại giảm đi, sẽ tạo thành chất xơng
bị nhão, dễ xảy ra gãy xơng.
(5) Ăn nhiều đờng sẽ làm cho mắt cận thị phát triển,
dẫn đến cận thị trục của mắt. Các chuyên gia kêu gọi : Các trẻ
em và học sinh tuyệt đối không nên ăn nhiều đờng.
(6) Ăn nhiều đờng dài ngày dễ sinh béo phì. Bởi vì
những phần đờng d thừa sẽ chuuyển hoá thành mỡ tích tụ
lại ở dới da, sinh ra béo phì. Và do béo phì mà dẫn đến các
bệnh tật khác.
(7) Ăn quá nhiều đờng sẽ làm cho tính khí con ngời
trở nên nóng nảy, hấp tấp. Theo tài liệu của sở nghiên cứu
quan hệ gia đình ở Mỹ cho biết : Ăn nhiều đờng dẫn đến
nồng độ đờng huyết tăng cao, khiến cho trẻ em trở nên nóng
nảy hấp tấp, có thể mắc bệnh đa động. Ngời lớn tính tình
nóng nảy hấp tấp dễ xảy ra tai nạn.
4/ Trẻ em không nên ăn quá lợng đờng.
Đờng là loại thực phẩm toan tính không có canxi. Ăn
đờng nhiều quá, cơ thể cần khôi phục chất kiềm thiếu, tức là
phải tiêu hao chất canxi ở trong cơ thể ngời ta. Ngày tháng
kéo dài, sẽ ảnh hởng đến việc phát triển xơng cốt của trẻ em.
5/ Trẻ em không nên ăn nhiều kẹo sôcôla.
Kẹo sôcôla là một loại thực phẩm đờng mà nguyên liệu
chủ yếu là cacao chế ra, mùi vị thơm ngon, ngọt, chất dinh
13 27 28
dỡng phong phú, nếu đợc ăn vài ba cái, đúng là làm cho
ngời ta vui tơi thanh thản, nhớ mãi không quên. Song, nếu
coi là thức ăn để tẩm bổ, thờng xuyên ăn quá nhiều, thì
ngợc lại, hại nhiều lợi ít. Vậy vì nguyên do gì ?
Thực ra, nhu cầu mà cơ thể con ngời ta cần ba nguồn
năng lợng lớn trong việc ăn uống nh các chất prôtêin, chất
mỡ, và chất đờng là có một tỉ lệ nhất định. Ví dụ nh mỗi
ngày tính tổng cộng các loại thực phẩm nh gạo, mì, cá, thịt,
rau xanh v.v thì chất prôtêin chiếm 10 -15%, chất mỡ chiếm
30 - 35%, chất đờng chiếm 50 - 60%. Cho dù chất dinh
dỡng của kẹo sôcôla có phong phú đến đâu thì so với tỉ lệ
dinh dỡng mà con ngơì cần thiết nh trên thì còn kém rất
xa. Trong rất nhiều loại sôcôla tinh chế, tỉ lệ mỡ chiếm gần 40
- 50%, tỉ lệ đờng cũng không ít, mà tỉ lệ prôtêin chỉ có trên
dới 5%. Ngoài ra, trong sôcôla còn có chất kiềm cacao, chất
kiềm caphêin v.v mà trong thực phẩm bình thờng rất ít có.
Nếu thờng xuyên ăn sôcôla thì sẽ có rất nhiều vấn đề cần
phải giải quyết :
- Thành phần mỡ quá nhiều, trẻ em ăn nhiều đờng sẽ trở
nên béo phì, trong cơ thể tích luỹ một số lợng mỡ rất lớn,
tăng thêm gánh nặng cho buồng tim, thể chất sẽ dần dần suy
nhợc; ngời lớn ăn nhiều đờng sẽ bi mắc các bệnh nh xơ
cứng động mạch, cao huyết áp, bệnh van tim, bệnh sỏi mật
v.v
- Thành phần đờng quá cao, thông qua sự chuyển hoá
mới ở trong cơ thể, rất nhiều thành phần đờng sẽ chuyển
biến thành mỡ dự trữ, cũng sẽ làm cho ngời ta béo phì.
- Thành phần prôtêin rất ít, mà prôtêin lại là vật kiến
trúc của tế bào các cơ quan trong cơ thể con ngời, trẻ em
thiếu chất prôtêin, sẽ bị ảnh hởng đến sự phát triển; ngời lớn
thì sẽ bị mềm nhũn cơ bắp, không còn sức lực và rất nhanh chóng
bị mệt mỏi.
- Sôcôla có năng lợng rất cao, tổng nhiệt lợng của 100
gam sôcôla có thể đạt đến 530 - 550 nghìn kalo. Một ngời
làm việc nhẹ bình thờng, mỗi ngày cần khoảng 3000 kilô
kalo, 100 gam sôcôla chiếm tỉ lệ lớn trong đó. Cho nên sau khi
ăn nhiều sôcôla sẽ có cảm giác đầy bụng, ảnh hởng đến khẩu
vị của ba bữa ăn, thế là sẽ ăn ít thức ăn đi, các chất prôtêin,
muối vô cơ, vitamin v.v mà cơ thể rất cần thì lại thiếu một
cách nghiêm trọng, rất có hại cho sức khoẻ.
-Các chất kiềm cacao, kiềm cà phê ở trong sôcôla có tác
dụng làm tim đập mạnh hơn và đại não hng phấn hơn, trẻ em
sau khi ăn nhiều sôcôla sẽ quấy khóc, nghịch ngợm và không
chịu ngủ; ngời lớn ăn xong cũng dễ hng phấn thần kinh và
mất ngủ.
- Sôcôla rất ngọt và ngấy, sau khi ăn nhiều sẽ không có
lợi cho việc vệ sinh răng miệng, sẽ trở nên hôi mồm và sâu
răng, và còn xuất hiện hiện tợng ợ chua, rất khó chịu.
Từ đó ta thấy, bất kỳ là trẻ con hay ngời lớn cũng đều không nên
ăn nhiều sôcôla.
6/ Không nên lạm dụng đờng nho.
Có một số ngời lấy đờng nho làm chất bổ dinh dỡng,
thờng xuyên ăn hoặc cho trẻ ăn. Khi bản thân hoặc con cái
ốm đau, bất kể là bệnh gì, cũng tìm mọi cách mua cho đợc
đờng nho cho ngời ốm hoặc cho trẻ con ăn để tẩm bổ, cách
làm nh vậy liệu có hay không ?
Đờng nho là một loại đơn đờng, có thể trực tiếp hấp
thu ở trong đờng ruột, nhng giá cả tơng đối đắt, không
ngọt bằng đờng trắng. Đờng trắng thuộc loại song đờng,
khi qua đờng ruột cần phải có tác dụng của chất men, sau khi
phân giải thành đơn đờng rồi mới hấp thu đợc. Đờng trắng
14 29 30
thì rẻ hơn và ngọt hơn đờng nho. Hai loại đờng này, ngoài
việc có một số vi lợng muối vô cơ và có thể cung cấp nhiệt
lợng ra, không có bất kỳ loại chất bổ nào khác, cho nên nó
chẳng phải là thực phẩm dinh dỡng bổ béo gì đâu.
Vậy thì những ngời nào có thể dùng đờng nho ?
Những ngời có bệnh sút cân nghiêm trọng, đau bụng đi ngoài
nghiêm trọng, những ngời sau khi mổ ruột thừa thì có thể ăn
đờng nho. Bởi vì những ngời này công năng tiêu hoá và
chất men song đờng ở trong đờng ruột kém, ăn đờng nho
thì có lợi cho việc phục hồi sức khoẻ.
Lạm dụng đờng nho thì có hại gì ? Nói chung những
ngời sức khoẻ bình thờng,hoặc ốm đau nhng không phải
những căn bệnh nh đã nêu trên thì không nên ăn đờng nho,
bởi vì tiềm lực công năng tiêu hoá của cơ thể con ngời rất
lớn, ăn đờng trắng sẽ không tăng thêm gánh nặng cho đờng
ruột, và với trẻ con cũng không tăng thêm gánh nặng cho
đờng ruột. Cơ năng của cơ thể sinh vật phổ biến là tồn tại
một qui luật dùng tốt bỏ xấu, tức là càng dùng thì công năng
sinh lý càng mạnh, không dùng thì sẽ thoái hoá. Nếu cứ ăn
đờng nho lâu ngày tất sẽ làm cho các loại công năng phân
tiết của men tiêu hoá bị hạ thấp. Công năng tiêu hoá đờng
ruột bị hạ thấp thì dễ mắc bệnh, thậm chí còn dẫn đến nhiều
loại suy dinh dỡng, ảnh hởng đến sự trởng thành và sức
khoẻ bình thờng.
24- muốn trẻ tăng chiều cao không
phải chỉ dựa vào dinh dỡng
Mỗi bậc cha mẹ đều mong muốn caon mình cao lớn, cho
nên bình thờng cứ tăng thêm rất nhiều chất dinh dỡng. Kỳ
thực cách làm nh vậy chỉ ngợc lại với ý nguyện, kết quả
không những không làm cho trẻ cao lên, ngợc lại còn làm
cho chúng béo ra.
Mọi ngời đều biết, con ngời ta cao thấp có liên quan
nhất định đến sự di truyền, nhng chủ yếu là do chất kích tố
sinh trởng của việc phân tiết thuỳ thể não điều tiết. Mà việc
phân tiết của chất kích tố sinh trởng có liên quan đến nhiều
nhân tố nh dinh dỡng, vận động, ngủ và việc phân tiết chất
tuỷ v.v Nếu cứ mù quáng chỉ dựa vào việc tăng cờng dinh
dỡng, thì trẻ con không nhất định có đợc một thân hình cao
lớn khoẻ mạnh.
Trong cả cuộc đời con ngời ta có hai giai đoạn cao lớn
nhanh nhất, đó là từ khi đẻ đợc một tháng cho đến một năm
là lơn lên nhanh nhất, sau đó là đến thời kỳ thanh xuân. Ngời
ta trong khi vận động và trong lúc ngủ việc phân tiết chất sinh
trởng cao nhất. Cho nên các bậc cha mẹ hãy chú ý những thời
kỳ con trẻ cao lớn, bảo đảm cho chúng ăn uống có đủ chất
dinh dỡng, vận động thoải mái và có giấc ngủ đầy đủ. Đặc
biệt là phải đủ chất canxi và chất phôt-pho để cho xơng gân
phất triển đợc tốt.
25- Trẻ em không nên
dùng nhiều dầu gan cá
Dầu gan cá là một loại dinh dỡng bổ sung vitamin A, D
cho trẻ em bị thiếu chất kali. Nếu vitamin A và vitamin D
nhiều quá thì không những cơ thể không lợi dụng đợc mà còn
gây nên ngộ độc mãn tính. Biểu hiện ngộ độc vitamin A là ngời mệt
mỏi, chán ăn, ngời gày đi v.v
Bình thờng, lợng vitamin A, D trong thức ăn đã có thể
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét